Vizure: Izbor naučno-popularnih članaka, kritika i stručnih eseja je u tematskom smislu zamišljena kao publikacija kolažnog tipa i namenjena je ne samo naučnoj i stručnoj, već i široj čitalačkoj publici. Sadržaj rukopisa čini devet „priča” koje pripadaju oblastima arhivistike, arheologije, te antropologije, u okviru kojih se njen potpisnik – Kristijan Obšust, Msr, arheolog i socijalni antropolog profesionalno angažovan u Arhivu Vojvodine – i inače kreće u okviru svog stručnog i profesionalnog rada. Već sam naslov upućuje na to da je bibliografski opus ovog autora širok, te da on za ovu priliku bira samo deo radova koje objedinjuje pod upečatljivim i zanimljivim nazivom Vizure.
U prvom od tri rada koji čine celinu „Arhivistika”, analizirane su karakteristike filatelističkog i filumenističkog ilustrativnog materijala u kontekstu njihovog značaja kao specifične vrste istorijskih izvora, odnosno osobene forme arhivskih dokumenata. Pored opštih karakteristika nastanka i razvoja filatelističke i filumenističke ilustrativne građe u skladu sa društvenim i hronološkim kontekstom, autor ukazuje i na potencijalne mogućnosti sređivanja ovog ilustrativnog materijala u okvirima arhivističke teorije i prakse. Takođe, u radu je podvučena i njihova uloga diseminatora državne ideologije, a u navedenom kontekstu poseban akcenat je stavljen na filumenističku građu iz perioda Kraljevine Jugoslavije, FNRJ i SFRJ. U fokusu druge analize je sagledavanje značaja sovjetskih propagandnih plakata kao medijuma za plasiranje političkih i ideoloških poruka u okviru konkretnog prostornog i hronološkog konteksta, odnosno u sklopu sovjetskog ideološkog i političkog habitusa i osobenostima političke propagande SSSR-a, dok se treća studija bavi tzv. predmodernim / primordijalnim arhivima starog Bliskog istoka i dinastičkog starog Egipta koje autor posmatra i analizira kao opozite savremenim arhivskim institucijama. Sva tri rada opremljena su ilustracijama koje su vrednost same po sebi, a koje ujedno tekstu u celini daju posebnu dinamiku.
U osnovi dva od tri rada koji čine celinu „Interdisciplinarnost” nalazi se pojam propaganda koju autor posmatra kao korpus organizovanih i planskih aktivnosti preko kojih se određeni politički sadržaji konstruišu, redefinišu i šire na osnovu referentnih javnih narativa prisutnih u određenom hronološkom i prostornom kontekstu. Ovom prilikom autor ukazuje na samo dve moguće manifestacije propagande: u prvom slučaju to je arhitektura neoklasicizma i akademizma u službi reprezentacije moći države i svedočenja o starini i veličini antike, a u drugoj su to spomenici NOB-a, odnosno monumentalna memorijalna arhitektura kao specifična forma kroz koju su se reflektovale ideološke koncepcije komunističkog društvenog sistema na prostoru FNRJ i SFRJ. Treći, klasično arheološki tekst, daje osnovni pregled rimskih osvajanja dela centralnog Balkana i formiranje provincije Gornje Mezije sa posebnim fokusom na rimske legije koje su boravile u rimskim vojnim logorima (Viminacijum i Singidunum).
Treću tematsku celinu – „Stručni eseji i kritike” – čine tri kratke priče u kojima, na osnovu istraživanja i naučne informisanosti, autor daje sažet pregled ličnog viđenja 1) ritualnih ikonografskih scena poput „obreda klanja životinja”, koje su prisutne u religijskom, mitološkom i društveno-ideološkom konceptu staroegipatskog religijskog sistema, 2) prošlosti Kine, te 3) Haške konvencije o zaštiti kulturne baštine i slabostima njene implementacije u praksi (na primeru Iraka). Autor se u sva tri slučaja trudi da svoje stavove potkrepi argumentima, te da pruži drugačiji način interpretacije opštepoznatih tema.
Sadržaj rukopisa predstavljen je veoma pregledno i jasno, kako u jezičkom, tako i u konceptualnom smislu. Autor je kadar da svoje stavove o svim u tekstu iznetim činjenicama predstavi (i objasni) na eksplicitan način. Raznolikost tekstova u tematskom, narativnom i kvadraturnom smislu doprinosi da rukopis u celini bude čitak, dinamičan i zanimljiv. Na osnovu svega iznetog, Vizure: Izbor naučno-popularnih članaka, kritika i stručnih eseja preporučujem za čitanje i smatram da će biti dobro prihvaćen od svih koji prate izdavačku delatnost Arhiva Vojvodine i Etnografskog instituta Srpske akademije Nauka i umetnosti.
AUTOR: Dr Bojana Bogdanović, viši naučni saradnik
Etnografski institut Srpske akademije nauka i umetnosti
